از گوشی های هوشمند گرفته تا اتومبیل ها، ابررایانه ها و لوازم خانگی، دسکتاپ خانگی تا سرورهای سازمانی، سیستم عامل لینوکس در همه جا وجود دارد.
لینوکس از اواسط دهه 1990 وجود داشته است و از آن زمان به یک پایگاه کاربری رسیده است که سراسر جهان را در بر می گیرد. لینوکس در واقع در همه جا وجود دارد: در تلفنهای شما، ترموستاتها، در ماشینها، یخچالها، دستگاههای Roku و تلویزیونهای شما. همچنین بیشتر اینترنت، تمامی 500 ابرکامپیوتر برتر جهان و بورس های جهان را مدیریت می کند.
لینوکس علاوه بر اینکه پلتفرم انتخابی برای اجرای دسکتاپ، سرورها و سیستمهای تعبیهشده در سراسر جهان است، یکی از مطمئنترین، امنترین و بدون نگرانیترین سیستمعاملهای موجود است.
در اینجا تمام اطلاعاتی که برای آشنایی با پلتفرم لینوکس نیاز دارید وجود دارد.
لینوکس چیست؟
لینوکس نیز مانند ویندوز، iOS و Mac OS یک سیستم عامل است. در واقع، یکی از محبوب ترین پلتفرم های روی کره زمین، اندروید، توسط سیستم عامل لینوکس پشتیبانی می شود. سیستم عامل نرم افزاری است که تمام منابع سخت افزاری مرتبط با دسکتاپ یا لپ تاپ شما را مدیریت می کند. به بیان ساده، سیستم عامل ارتباط بین نرم افزار و سخت افزار شما را مدیریت می کند. بدون سیستم عامل (OS)، نرم افزار کار نمی کند.
سیستم عامل لینوکس شامل چندین بخش مختلف است:
۱ – Bootloader – نرم افزاری که فرآیند بوت کامپیوتر شما را مدیریت می کند. برای اکثر کاربران، این صفحه نمایشی است که ظاهر می شود و در نهایت بعد بوت شدن سیستم عامل از بین می رود.
۲- هسته – این یک تکه از کل است که در واقع “لینوکس” نامیده می شود. هسته سیستمی است که CPU، حافظه و دستگاه های جانبی را مدیریت می کند. هسته پایین ترین سطح سیستم عامل است.
۳- سیستم Init – این یک سیستم فرعی است که فضای کاربر را بوت استرپ می کند و با کنترل دیمون ها شارژ می شود. یکی از پرکاربردترین سیستم های init systemd است که اتفاقا یکی از بحث برانگیزترین آنها نیز هست. این سیستم init است که فرآیند بوت را پس از اینکه بوت اولیه از بوت لودر (یعنی GRUB یا GRand Unified Bootloader) تحویل داده شد؛ مدیریت می کند،
۴- دیمون ها – اینها سرویس های پس زمینه ای هستند (چاپ، صدا، زمان بندی، و غیره) که یا در حین راه اندازی یا پس از ورود به دسکتاپ راه اندازی می شوند.
۵- سرور گرافیکی – این سیستم فرعی است که گرافیک را روی مانیتور شما نمایش می دهد. معمولاً به عنوان سرور X یا فقط X شناخته می شود.
۶- محیط دسکتاپ – این بخشی است که کاربران در واقع با آن تعامل دارند. محیط های دسکتاپ زیادی برای انتخاب وجود دارد (GNOME، Cinnamon، Mate، Pantheon، Enlightenment، KDE، Xfce، و غیره). هر محیط دسکتاپ شامل برنامه های داخلی (مانند مدیریت فایل، ابزارهای پیکربندی، مرورگرهای وب و بازی ها) است.
۷- برنامه ها – محیط های دسکتاپ مجموعه کاملی از برنامه ها را ارائه نمی دهند. درست مانند ویندوز و macOS، لینوکس هزاران هزار عنوان نرم افزاری با کیفیت بالا را ارائه می دهد که به راحتی می توان آنها را پیدا و نصب کرد. اکثر توزیعهای لینوکس مدرن (در زیر در این مورد بیشتر توضیح میدهیم) ابزارهایی شبیه به App Store هستند که نصب برنامه را متمرکز و ساده میکنند. به عنوان مثال، لینوکس اوبونتو دارای مرکز نرمافزار اوبونتو (نام تجاری جدید نرمافزار GNOME) است که به شما امکان میدهد به سرعت در میان هزاران برنامه جستجو کنید و آنها را از یک مکان متمرکز نصب کنید.
چرا از لینوکس استفاده کنیم؟
این تنها سوالی است که اکثر مردم می پرسند. وقتی سیستم عاملی که با اکثر رایانه های رومیزی، لپ تاپ ها و سرورها عرضه می شود، به خوبی کار می کند، چرا برای یادگیری یک محیط محاسباتی کاملاً متفاوت زحمت بکشید؟
برای پاسخ به این سوال، من یک سوال دیگر مطرح می کنم. آیا آن سیستم عاملی که در حال حاضر از آن استفاده می کنید واقعاً “بسیار خوب” کار می کند؟ یا، آیا با موانعی مانند ویروسها، بدافزارها، کاهش سرعت، خرابیها، تعمیرات پرهزینه و هزینههای صدور مجوز استفاده درگیر نمی شوید؟
اگر با موارد فوق مشکل دارید، لینوکس ممکن است پلتفرم مناسبی برای شما باشد. لینوکس به یکی از قابل اعتمادترین اکوسیستم های کامپیوتری روی کره زمین تبدیل شده است. این قابلیت اطمینان را با هزینه ورودی صفر ترکیب کنید و راه حل عالی برای یک پلت فرم دسکتاپ خواهید داشت.
درست است، هزینه ورودی صفر… به صورت رایگان. شما می توانید لینوکس را بر روی هر تعداد کامپیوتری که دوست دارید بدون پرداخت یک سنت برای مجوز نرم افزار یا سرور نصب کنید.
بیایید نگاهی به هزینه یک سرور لینوکس در مقایسه با ویندوز سرور 2016 بیندازیم. قیمت نسخه استاندارد Windows Server 2016 معادل ۸۸۲ دلار آمریکا است (مستقیماً از مایکروسافت خریداری شده است). این شامل مجوز دسترسی مشتری (CAL) و مجوزهای نرم افزارهای دیگری که ممکن است نیاز به اجرا داشته باشید (مانند پایگاه داده، وب سرور، سرور ایمیل و غیره) نمی شود. به عنوان مثال، CAL یک کاربر، برای ویندوز سرور 2016، ۳۸ دلار هزینه دارد. برای مثال، اگر نیاز به اضافه کردن ۱۰ کاربر دارید، ۰۳۸۸ دلار بیشتر برای مجوز نرم افزار سرور مورد نیاز است. با سرور لینوکس، نصب همه آن رایگان و آسان است. در واقع، نصب یک وب سرور تمام عیار (شامل یک سرور پایگاه داده)، فقط چند کلیک یا دستور فاصله دارد (نگاهی به Easy LAMP Server Installation بیندازید تا متوجه شوید که چقدر ساده است).
اگر هزینه صفر برای جلب نظر شما کافی نیست – در مورد داشتن یک سیستم عامل که تا زمانی که از آن استفاده می کنید، بدون مشکل کار کند، چطور؟ من نزدیک به ۲۰ سال است که از لینوکس (هم به عنوان پلت فرم دسکتاپ و هم به عنوان سرور) استفاده می کنم و هیچ مشکلی با باج افزار، بدافزار یا ویروس نداشته ام. لینوکس معمولاً در برابر چنین حملاتی آسیب پذیرتر نیست. در مورد راهاندازی مجدد سرورها در صورتی ضروری هستند که هسته بهروزرسانی شود. اینکه سرور لینوکس سالها بدون راهاندازی مجدد بالا باشد، غیرعادی نیست. اگر بهروزرسانیهای منظم توصیهشده را دنبال کنید، ثبات و قابلیت اطمینان عملا تضمین میشود.
متن باز
لینوکس نیز تحت یک مجوز منبع باز توزیع می شود. منبع باز از این اصول کلیدی پیروی می کند:
- آزادی اجرای برنامه، برای هر هدفی.
- آزادی بررسی نحوه عملکرد برنامه و تغییر آن برای انجام آن چیزی که می خواهید.
- آزادی توزیع مجدد نسخه ها تا بتوانید به دیگران کمک کنید.
- آزادی توزیع کپی از نسخه های اصلاح شده خود به دیگران.
این نکات برای درک جامعه ای که برای ایجاد پلتفرم لینوکس با هم کار می کنند بسیار مهم هستند. بدون شک، لینوکس یک سیستم عامل است که “توسط مردم، برای مردم” است. این اصول همچنین دلیل اصلی انتخاب لینوکس توسط بسیاری از مردم است. این در مورد آزادی و آزادی استفاده و آزادی انتخاب است.
“توزیع” چیست؟
لینوکس دارای چندین نسخه مختلف برای هر نوع کاربری است. از کاربران جدید گرفته تا کاربران حرفه ای، لینوکسی را مطابق با نیازهای خود خواهند یافت. به این نسخهها توزیعها (یا به شکل کوتاه «توزیع») میگویند. تقریباً هر توزیع لینوکس را می توان به صورت رایگان بارگیری کرد، روی دیسک (یا درایو USB) رایت کرد و (در بروی تعداد ماشینی که دوست داشتید) نصب کرد.
توزیع های محبوب لینوکس عبارتند از:
- LINUX MINT
- مانجارو
- دبیان
- اوبونتو
- ANTERGOS
- SOLUS
- فدورا
- سیستم عامل ELEMENTARY
- OPENSUSE
هر توزیع برداشت متفاوتی از دسکتاپ دارد. برخی رابط های کاربری بسیار مدرن را انتخاب می کنند (مانند GNOME و سیستم عامل Elementary Pantheon)، در حالی که برخی دیگر از محیط دسکتاپ سنتی تر استفاده می کنند (openSUSE از KDE استفاده می کند).
می توانید 100 توزیع برتر را در Distrowatch بررسی کنید .
در حوزه سرور می توانید به موارد زیر مراجعه کنید:
- لینوکس Red Hat Enterprise
- سرور اوبونتو
- سنتوس
- SUSE Enterprise Linux
برخی از توزیعهای سرور فوق رایگان هستند (مانند سرور اوبونتو و CentOS)هستند.
کدام توزیع برای شما مناسب است؟
اینکه از کدام توزیع استفاده کنید به پاسخ به سه سوال ساده بستگی دارد:
- شما چقدر در کامپیوتر مهارت دارید؟
- آیا یک رابط دسکتاپ مدرن را ترجیح می دهید یا استاندارد؟
- سرور یا دسکتاپ؟
اگر مهارتهای کامپیوتری شما نسبتاً ابتدایی هستند، باید از توزیعهای تازهکار مانند Linux Mint، Ubuntu، سیستم عامل Elementary یا Deepin استفاده کنید. اگر مجموعه مهارت های شما در محدوده بالاتر از حد متوسط قرار دارد، می توانید از توزیعی مانند دبیان یا فدورا استفاده کنید. با این حال، اگر تا حد زیادی بر مهارت مدیریت کامپیوتر و سیستم تسلط دارید، از توزیعی مانند جنتو استفاده کنید. اگر واقعاً چالش میخواهید، میتوانید توزیع لینوکس خود را با کمک Linux From Scratch بسازید.
اگر به دنبال یک توزیع سرور هستید، همچنین می خواهید تصمیم بگیرید که آیا به یک رابط دسکتاپ نیاز دارید یا می خواهید این کار را فقط از طریق خط فرمان انجام دهید. سرور اوبونتو رابط کاربری گرافیکی نصب نمی کند و باید درک کاملی از خط فرمان لینوکس داشته باشید. با این حال، می توانید یک بسته رابط کاربری گرافیکی را در بالای سرور اوبونتو با یک دستور واحد مانند sudo apt-get install ubuntu-desktop نصب کنید. آیا یک توزیع خاص برای سرور می خواهید که همه چیزهایی را که برای سرور خود نیاز دارید به شما ارائه دهد؟ اگر چنین است، CentOS ممکن است بهترین انتخاب باشد.
نصب لینوکس
برای بسیاری از افراد، ایده نصب یک سیستم عامل ممکن است کاری بسیار دلهره آوری به نظر برسد. باور کنید یا نه، لینوکس یکی از ساده ترین نصب ها را در بین تمام سیستم عامل ها ارائه می دهد. در واقع، اکثر نسخههای لینوکس چیزی را ارائه میدهند که توزیع زنده نامیده میشود، به این معنی که سیستم عامل را از CD/DVD یا USB Flash Drive اجرا میکنید بدون اینکه هیچ تغییری در هارد دیسک خود ایجاد کنید. بدون اینکه نیاز به نصب داشته باشید، عملکرد کامل سیستم عامل را در دسترس دارید. هنگامی که آن را امتحان کردید، و تصمیم گرفتید که می خواهید از آن استفاده کنید، به سادگی روی نماد “نصب” دوبار کلیک کنید و از طریق جادوگر نصب به مراحل ساده نصب بروید.
به طور معمول، جادوگران نصب با مراحل زیر شما را در این فرآیند راهنمایی میکنند:
- آماده سازی: مطمئن شوید که دستگاه شما پیش نیازهای نصب را دارد. همچنین ممکن است از شما بپرسد که آیا میخواهید نرمافزار شخص ثالث (مانند پلاگینهایی برای پخش MP3، کدکهای ویدیویی و موارد دیگر) را نصب کنید.
- راهاندازی شبکه بیسیم (در صورت لزوم): اگر از لپتاپ (یا ماشینی با کارت شبکه بیسیم استفاده میکنید)، برای دانلود نرمافزارهای شخص ثالث و بهروزرسانیها، باید به شبکه متصل شوید.
- تخصیص هارد دیسک: این مرحله به شما امکان می دهد نحوه نصب سیستم عامل را انتخاب کنید. آیا میخواهید لینوکس را در کنار یک سیستم عامل دیگر (به نام “راهاندازی دوگانه”) نصب کنید، از کل هارد دیسک استفاده کنید، یا یک نصب لینوکس موجود را ارتقا دهید و یا روی یک نسخه موجود لینوکس نصب کنید.
- مکان: موقعیت مکانی خود را از روی نقشه انتخاب کنید.
- طرح بندی صفحه کلید: صفحه کلید را برای سیستم خود انتخاب کنید.
- تنظیمات کاربر: نام کاربری و رمز عبور خود را تنظیم کنید.
پس از اتمام نصب سیستم، راهاندازی مجدد کنید و آماده کار هستید. برای راهنمای عمیقتر نصب لینوکس، نگاهی به «نحوه نصب و آزمایش لینوکس بهطور مطلق سادهترین و ایمنترین راه» بیندازید یا راهنمای PDF بنیاد لینوکس را برای نصب لینوکس دانلود کنید.
نصب نرم افزار روی لینوکس
همانطور که خود سیستم عامل به راحتی قابل نصب است، برنامه ها نیز همینطور هستند. اکثر توزیعهای مدرن لینوکس شامل فروشگاه برنامه هستند. این یک مکان متمرکز است که می توانید نرم افزارها را جستجو و نصب کنید. لینوکس اوبونتو (و بسیاری از توزیعهای دیگر) به نرمافزار GNOME متکی هستند، سیستم عامل Elementary دارای AppCenter است، Deepin دارای مرکز نرمافزار Deepin است، openSUSE دارای AppStore خود است و برخی از توزیعها به Synaptic متکی هستند.
صرف نظر از نام، هر یک از این ابزارها یک کار را انجام می دهند: مکانی مرکزی برای جستجو و نصب نرم افزار لینوکس. البته در توزیع های دارای رابط گرافیکی شما می توانید نرم افزار ها را با استفاده از یک رابط گرافیکی نصب کنید و در خصوص توزیع هایی بدون رابط گرافیکی این کار از طریق ترمینال متنی قابل انجام است.
بیایید به دو ابزار مختلف نگاه کنیم تا نشان دهیم حتی نصب خط فرمان چقدر می تواند آسان باشد. نمونه های ما برای توزیع های مبتنی بر دبیان و توزیع های مبتنی بر فدورا هستند. توزیعهای مبتنی بر دبیان از ابزار apt-get برای نصب نرمافزار استفاده میکنند و توزیعهای مبتنی بر فدورا به استفاده از ابزار yum نیاز دارند. هر دو بسیار شبیه به هم کار می کنند. فرض کنید می خواهید ابزار wget را نصب کنید (که ابزاری مفید برای دانلود فایل ها از خط فرمان است). برای نصب این با استفاده از apt-get، دستور به شکل زیر است:
sudo apt-get install wget
دستور sudo اضافه شده است زیرا برای نصب نرم افزار به امتیازات فوق العاده کاربر نیاز دارید. به طور مشابه، برای نصب همان نرم افزار بر روی یک توزیع مبتنی بر فدورا، ابتدا su برای تبدیل به کاربر فوق العاده مورد استفاده قرار می گیرد (دستور su را صادر کرده و رمز عبور ریشه را وارد کنید)، و سپس این دستور را وارد کنید:
yum wget
این تمام چیزی است که برای نصب نرم افزار روی یک ماشین لینوکس مورد نیاز است. آنقدرها هم که فکر می کنید چالش برانگیز نیست. هنوز شک دارید؟ برای نصب سرور Easy Lamp فقط نیاز است دستور ذیل را وارد کنید:
sudo taskel
شما می توانید یک سرور کامل LAMP (Linux Apache MySQL PHP) را بر روی توزیع سرور یا دسکتاپ نصب کنید. به همین سادگی.